Muốn dạy học trực tuyến hiệu quả, cần có sự kết hợp hài hòa, đồng bộ của 4 yếu tố chính là công nghệ, giáo viên, học sinh/sinh viên và phụ huynh. Hãy tham khảo bài viết dưới đây để thấy được sự chi phối của 4 yếu tố này và biết cách thay đổi để dạy học trực tuyến đạt hiệu quả cao.

1. Sức mạnh của công nghệ

Giáo dục trực tuyến là hình thức giáo dục ứng dụng công nghệ thông tin để tạo ra một môi trường học tập, giảng dạy từ xa. Giáo dục trực tuyến không yêu cầu người học phải tới lớp học thực tế như phương pháp truyền thống. Vì vậy, nền tảng công nghệ tốt là yêu cầu hàng đầu của mô hình học tập mới này.

Ví dụ: phần mềm VNPT E-learning có đầy đủ các công cụ như soạn giáo án, kiểm tra, giảng dạy, lưu trữ tài liệu, video,... giúp việc dạy và học trực tuyến hiệu quả. 

Để dạy học trực tuyến thật sự có hiệu quả, người dùng cần biết tận dụng tối đa sức mạnh của công nghệ bằng cách:

- Lựa chọn phần mềm phù hợp: Người dùng nên lựa chọn phần mềm học trực tuyến có bản quyền chính thức để đảm bảo tính ổn định và tính bảo - mật không cao.
Lựa chọn phần mềm dạy học VNPT E-learning của Tập đoàn Bưu chính viễn thông Việt Nam, người dùng được sử dụng phần mềm chính danh. Hơn nữa, VNPT đã miễn phí toàn bộ dữ liệu liên quan đến chương trình dạy học trực tuyến.
- Lựa chọn công cụ giảng dạy/học tập phù hợp: Các công cụ giảng dạy/học tập như máy tính, điện thoại thông minh, bảng, phấn, mô hình, biểu đồ, tranh, ảnh,… cần được sử dụng phù hợp trong từng tình huống dạy học cụ thể, để phục vụ tốt nhất cho quá trình dạy học trực tuyến.
- Người dùng cần có khả năng sử dụng thành thạo máy tính: Sử dụng thành thạo máy tính sẽ giúp người dùng có thể ứng dụng được các công cụ hữu ích trong phần mềm và vận hành quá trình dạy học trực tuyến trơn tru và hiệu quả.

Phải phát huy những ưu điểm của dạy học trực tuyến để giúp quá trình dạy học thực sự có hiệu quả

So với dạy học truyền thống, dạy học trực tuyến có nhiều ưu, nhược điểm như:

Ưu điểm:
- Không cần tiếp xúc trực tiếp nên hạn chế được sự lây lan của dịch bệnh.
- Không cần đến tận lớp học nên tiết kiệm được thời gian, công sức.
- Học sinh có thể học tại nhà nên thoải mái hơn.
- Học sinh có thể chủ động trong việc lựa chọn thời gian học tập.
Nhược điểm: 
- Hạn chế sự tương tác, trao đổi giữa người dạy và người học.
- Không thể đánh giá một cách sát sao mức độ hiểu bài của học sinh.
- Kém hiệu quả đối với những học sinh thiếu sự chủ động, tự giác.

- Ảnh hưởng bởi các yếu tố bên ngoài khác: Trang thiết bị học online (máy tính, máy tính bảng, điện thoại thông minh), mạng internet…

Vì thế, những người tham gia vào quá trình dạy học trực tuyến, cần phát huy các ưu điểm và khắc phục các hạn chế này nhằm tăng chất lượng giảng và học.

2. Phương pháp giảng dạy của giáo viên

Giáo viên được coi là chủ thể của quá trình dạy. Vì thế, khi triển khai dạy học trực tuyến, giáo viên giữ vai trò rất quan trọng. Để dạy học trực tuyến hiệu quả, giáo viên cần có phương pháp truyền đạt tốt. Cụ thể như sau:

- Soạn giáo án phù hợp với đặc điểm của học sinh từng cấp học, từng lớp: Nếu như dạy học trực tiếp phải chuẩn bị một thì dạy học trực tuyến giáo viên phải chuẩn bị gấp đôi. 
Trong giáo án của mình, giáo viên cần dự tính được các tính huống xảy ra và điều chỉnh nội dung sao cho phù hợp với từng đối tượng học tập cụ thể.
- Lồng ghép hình ảnh, video sinh động để minh họa cho bài học: Xây dựng bài học toàn chữ sẽ tạo cảm giác nhàm chán cho học sinh. Điều này có thể khiến học sinh bỏ lớp học trực tuyến hay không chú ý vào việc học tập. 
Vì thế, giáo viên cần thêm vào các hình ảnh, video sinh động vừa thu hút được học sinh vừa giúp các em hiểu bài nhanh hơn.
- Khả năng truyền đạt, giọng nói: Đây là yếu tố quan trọng giúp “giữ chân” các em học sinh/ sinh viên ở lớp học online. Vì thế, giáo viên cần khắc phục rào cản tâm lý, bỏ qua sự ngại ngần khi nói một mình và thực sự hướng đến học sinh như các em đang có trước mặt. 
Đồng thời, giáo viên phải nói năng lưu loát, rõ ràng, diễn đạt trôi chảy, giọng giảng trầm ấm, có nhấn nhá để thu hút học sinh.
- Cách tương tác với học sinh: Giáo viên có thể tăng sự tương tác với học sinh bằng cách sử dụng các công cụ hỗ trợ như tính năng chat, nhắn tin, gửi âm thanh, bình luận… Ngoài ra, giáo viên có thể xem xét các chia sẻ trong nhóm, khuyến khích học sinh trao đổi qua email hoặc các hình thức khác.
- Tận dụng tối ưu sức mạnh của công nghệ vào giảng dạy: Sử dụng máy quay, hệ thống âm thanh, các công cụ trong phần mềm để tăng chất lượng bài học và tăng sự tương tác, tạo hứng thú cho học sinh. 

Để dạy học trực tuyến hiệu quả, giáo viên cần có khả năng truyền đạt tốt và vận dụng tối ưu sức mạnh của công nghệ vào giảng dạy

3. Sự hợp tác của học sinh/sinh viên

Học sinh lại là chủ thể của hoạt động học, giữ vai trò rất lớn trong việc mang lại hiệu quả của dạy học trực tuyến. Để quá trình này diễn ra hiệu quả, học sinh/sinh viên cần: 

- Chủ động, nghiêm túc, hào hứng với việc học: Học sinh/sinh viên cần xác định rõ mục tiêu tham gia lớp học và hình thành thói quen tham gia đúng giờ, học tập trung, tự ghi chép. 
Học sinh có thể chủ động hỏi giáo viên thông qua các công cụ tương tác của phần mềm hoặc cách thức liên lạc khác để tăng hiệu quả tiếp thu kiến thức.
- Đối với sinh viên: Sinh viên cần làm khi tham gia dạy học trực tuyến là tự tạo động lực và cảm hứng để quá trình học thêm hứng thú.
- Đối với học sinh: Học sinh là hiếu động, khó tập trung nên khó có tính tự giác khi học tập trực tuyến. Vì thế, bố mẹ và thầy cô cần hỗ trợ các em trong việc tạo dựng thói quen và cảm hứng học.

Học sinh phải tích cực, chủ động tham gia thì dạy học trực tuyến mới có hiệu quả cao

4. Sự hợp tác của phụ huynh

Không chỉ có học sinh mà phụ huynh cũng ảnh hưởng đến dạy học trực tuyến. Vì thế, các bậc phụ huynh nên hỗ trợ các em để quá trình này thực sự có hiệu quả hơn. Cụ thể là:

- Cung cấp dụng cụ học tập cho con: Phụ huynh nên chuẩn bị cho con đầy đủ các dụng cụ như máy tính bàn hoặc laptop, ipad, điện thoại, lắp đặt mạng Internet để phục vụ cho việc học qua không gian “ảo”. 
Những dụng cụ này cần có chất lượng tốt để quá trình học tập trực tuyến của các con diễn ra trôi chảy, hiệu quả hơn.
- Nhắc nhở con tham gia lớp học nghiêm túc: Học ở nhà nên thầy cô không quản lý được việc học của học sinh. Vì thế, bố mẹ cần chủ động nhắc nhở con học hành nghiêm túc, tập trung, đúng giờ và tích cực.
- Bố trí không gian học phù hợp cho con: Không gian học tập sẽ ảnh hưởng đến chất lượng buổi học và cảm hứng học tập của học sinh. Vì thế, bố mẹ cần lựa chọn không gian yên tĩnh, gọn gàng, có ánh sáng tốt để tạo điều kiện cho con học tập tốt nhất.

Nếu muốn dạy học trực tuyến hiệu quả, phụ huynh cần chuẩn bị đầy đủ các dụng cụ học tập và đôn đốc con tham gia nghiêm túc

Như vậy, nếu có phối hợp hài hòa, nhịp nhàng giữa công nghệ ứng dụng, giáo viên, học sinh/sinh viên và phụ huynh thì việc học tập trực tuyến sẽ thực sự phát huy tác dụng, nhất là trong thời kỳ dịch bệnh Covid-19 như hiện nay. 

Hy vọng những thông tin trên đã giúp giáo viên, học sinh và các bậc phụ huynh hiểu hơn về dạy học trực tuyến, vai trò của mình và biết cách áp dụng để việc dạy học trực tuyến hiệu quả hơn.