Theo ông Nguyễn Khắc Lịch, Phó Cục trưởng Cục An toàn thông tin - Bộ Thông tin và Truyền thông, Nghị định số 91/2020/NĐ-CP về chống tin nhắn rác, thư điện tử rác, cuộc gọi rác vừa được Chính phủ ban hành đã đưa ra định nghĩa mới và biện pháp mới để quyết tâm xử lý dứt điểm vấn nạn này.
Nghị định số 91/2020/NĐ-CP ngày 14/8/2020 thay thế Nghị định số 90/2008/NĐ-CP ngày 13/8/2008 và Nghị định số 77/2012/NĐ-CP ngày 5/10/2012 về chống tin nhắn rác, thư điện tử rác, cuộc gọi rác để “quét” sạch tin nhắn rác, cuộc gọi rác. Nghị định này sẽ được áp dụng từ ngày 01/10/2020. Riêng đối với một số trường hợp thì cần có thời gian chuyển tiếp…
Ông Nguyễn Khắc Lịch cho biết: “Tin nhắn rác, thư điện tử rác, cuộc gọi rác là vấn nạn của xã hội trong thời gian qua. Tại các cuộc chất vấn, đại biểu Quốc hội cũng đã nêu vấn đề này và đề nghị phải có chế tài mạnh để xử lý. Thực tế, Bộ TT&TT trước đây đã tham mưu cho Chính phủ, ban hành những chính sách để xử lý tin nhắn rác, thư điện tử rác, cuộc gọi rác. Những chính sách này bước đầu đã tác động và giảm đáng kể, nhưng chưa thể xử lý dứt điểm vấn nạn này.
Vì vậy, trong năm 2019 Bộ trưởng Bộ Thông tin và Tryền thông Nguyễn Mạnh Hùng đã chỉ đạo quyết liệt việc xây dựng dự thảo Nghị định mới trình Chính phủ thay thế hai Nghị định 90/2008/NĐ-CP và Nghị định 77/2012/NĐ-CP về chống thư rác. Đến ngày 14/8/2020, Chính phủ đã ban hành Nghị định thay thế số 91/2020/NĐ-CP về chống tin nhắn rác, thư điện tử rác, cuộc gọi rác với quyết tâm “quét” sạch tin nhắn rác, cuộc gọi rác và thư điện tử rác. Nghị định này đưa ra các biện pháp quản lý mới nhằm hạn chế tin nhắn rác, thư điện tử rác, cuộc gọi rác; thúc đẩy thị trường quảng cáo hợp pháp qua tin nhắn, thư điện tử và cuộc gọi”.
Định nghĩa mới về tin nhắn rác, cuộc gọi rác
Tin nhắn rác trước đây được định nghĩa là tin nhắn được gửi đến người nhận mà người đó không mong muốn. Định nghĩa này gây ra nhiều sự hiểu lầm và chưa rõ ràng, chưa chặt chẽ. Ví dụ một người nhắn tin cho nhiều người thông báo và mời cưới con họ. Có thể có những người không thích và không mong muốn nhận được tin nhắn này, và như vậy theo định nghĩa đây là tin nhắn rác. Thậm chí tin nhắn thông báo lũ lụt hay kêu gọi ủng hộ từ thiện bị xếp vào là tin nhắn rác. Vì vậy, những tin nhắn này có thể bị chặn để tránh làm phiền khách hàng.
Theo thông lệ quốc tế, các nước không định nghĩa tin nhắn rác như vậy mà họ đưa ra định nghĩa tin nhắn rác là tin nhắn mang tính chất quảng cáo thương mại và phải được sự đồng ý của người nhận. Vì vậy, trong nghị định mới về chống tin nhắn rác, thư điện tử rác, cuộc gọi rác đã định nghĩa lại ngoài các tin nhắn mà pháp luật cấm (cũng được gọi là tin nhắn rác) thì “Tin nhắn rác là tin nhắn quảng cáo mà không được sự đồng ý trước của Người sử dụng hoặc tin nhắn quảng cáo vi phạm các quy định về gửi tin nhắn quảng cáo tại Nghị định này”.
“Nghị định mới này nhấn mạnh đến yếu tố tin nhắn quảng cáo mà người dùng không mong muốn là tin nhắn rác chứ không phải là mọi tin nhắn không mong muốn như định nghĩa trước đây. Như vậy, với định nghĩa mới này thì những tin nhắn mời cưới, tin nhắn thông báo lũ lụt hay kêu gọi ủng hộ từ thiện… sẽ không bao giờ bị coi là tin nhắn rác. Việc quy định rõ ràng khái niệm này sẽ giúp cho công tác quản lý nhà nước về tin nhắn rác được thực hiện dễ dàng và việc triển khai các biện pháp ngăn chặn tin nhắn rác của các doanh nghiệp viễn thông được thuận lợi, đồng bộ hơn và người dân cũng hiểu rõ và nhận dạng tin nhắn rác được dễ dàng hơn. Những điểm mới trong nội dung của Nghị định đã thể hiện rõ sự quyết liệt của Chính phủ và Bộ TT&TT đối với việc ngăn chặn tin nhắn rác, thư điện tử rác, cuộc gọi rác trong thời gian tới. Là nền tảng vững chắc để Chính phủ và Bộ TT&TT thực hiện cam kết đối với Quốc hội trong công tác này” - ông Lịch nói.
Nghị định cũng lần đầu tiên đưa ra định nghĩa cuộc gọi rác. Vẫn theo ông Lịch, nhiều khách hàng đã phản ánh về cuộc gọi quảng cáo, cuộc gọi rác xuất hiện ngày càng nhiều gây bức xúc cho người dùng điện thoại, trong đó trong đó có cả những cuộc gọi lừa đảo, trừ cước người dùng. Tuy nhiên trước đây chưa có văn bản quy phạm pháp luật nào quy định đối với đối tượng này. Vì vậy, trong Nghị định mới này, Bộ TT&TT đã tham mưu cho Chính phủ lần đầu tiên đưa ra định nghĩa về cuộc gọi rác. Nghị định đã quy định khái niệm cuộc gọi quảng cáo, cuộc gọi rác và biện pháp quản lý đối với đối tượng mới này. Qua đó lấp được lỗ hổng thiếu quy định về ngăn chặn cuộc gọi rác hiện nay.
“Nghị định này đã đưa ra định nghĩa rõ cuộc gọi rác là cuộc gọi quảng cáo mà không được sự đồng ý trước của người sử dụng hoặc gọi điện thoại quảng cáo vi phạm các quy định về gọi điện thoại quảng cáo với các nội dung bị cấm theo quy định. Mọi cuộc gọi điện thoại quảng cáo đều phải có đầy đủ thông tin về người thực hiện cuộc gọi điện thoại quảng cáo (gồm tên, địa chỉ) và được giới thiệu đầu tiên trước khi cung cấp nội dung quảng cáo” - ông Nguyễn Khắc Lịch nói.
Áp dụng công nghệ hiện đại để phòng chống tin nhắn rác, thư điện tử rác, cuộc gọi rác
“Nghị định mới quy định các doanh nghiệp phải xây dựng, vận hành hệ thống kỹ thuật để chống, ngăn chặn tin nhắn rác, thư điện tử rác, cuộc gọi rác áp dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn và các giải pháp công nghệ tiên tiến để bảo vệ khách hàng” ông Lịch chia sẻ.
Tuy không “nóng” như tin nhắn rác và cuộc gọi rác, nhưng thư điện tử rác cũng được đưa vào trong nghị định này. Bộ TT&TT sẽ xây dựng danh sách đen địa chỉ IP/dải IP (IP Blacklist) phát tán thư điện tử rác từ các nguồn thương mại và phi thương mại để làm cơ sở dữ liệu chung với mục đích cập nhật, chia sẻ đến các hệ thống máy chủ thư điện tử của các nhà cung cấp dịch vụ Internet, tổ chức nhằm hạn chế việc bị lạm dụng để phát tán thư điện tử rác từ các máy chủ mail. Thông qua danh sách này sẽ giúp các hệ thống máy chủ thư điện tử tăng cường khả năng chặn lọc thư điện tử rác, hạn chế được các rủi ro từ thư điện tử rác gây ra.
Trong Nghị định này cũng quy định chặt chẽ trách nhiệm của người quảng cáo, nhà mạng. Được biết, trong thời gian qua, các nhà mạng trong đó có VNPT cũng đã thực hiện nghiêm túc yêu cầu của cơ quan quản lý nhà nước. VNPT đã xây dựng hoàn thiện các biện pháp kỹ thuật có thể giúp xác định chính xác tập thuê bao nghi ngờ phát tán cuộc gọi rác thông qua ứng dụng AI qua phân tích cước và kết hợp phản ánh của khách hàng; Thu thập ý kiến phản hồi của khách hàng bị gọi để khẳng định thuê bao có phát tán cuộc gọi rác hay không. Sau khi xác định thuê bao phát tán cuộc gọi rác, VNPT sẽ thực hiện các bước xử lý theo quy định của Bộ TT&TT. VNPT đã sẵn sàng triển khai các giải pháp nhằm hạn chế, ngăn chặn cuộc gọi rác.
